Με ανδρεία, πίστη και λογική: το νόημα του 1940

Συνηθίζεται σε λόγους εθνικών επετείων η υπερβολή αντί της πραγματικότητας, όμως ο σημερινός λιτός λόγος δεν θα το πράξει. Απλούστατα διότι στα γεγονότα του 1940 -41 η υπερβολή ωχριά μπροστά στην πραγματικότητα.

Επιλέχτηκε εδώ η 28η Οκτωβρίου να εξεταστεί μέσα από το δίπολο λογιστικόν –θυμοειδές ή άλλως λογική -ψυχή. Διττή είναι και η σημερινή υπόσταση της σημερινής εορτής: δεν είναι μόνο πολιτικής (και στρατιωτικής) φύσεως, αλλά και θρησκευτικής. Τιμούμε την άρνηση της χώρας μας να υποταχτεί στις αξιώσεις του Άξονα και παράλληλα την πρόνοια της Παναγίας να σκεπάσει το λαό με το ωμοφόριό της, η εορτή της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου, μία εμπειρική έκφανση της Θείας Οικονομίας.

Η επίκληση του Λόγου από τους αγωνιστές της εποχής ήταν κι αυτή εμπειρική: έγραφε από το Αλβανικό Μέτωπο σε γράμμα του ο ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητρόπολης Γρεβενών Ιωακείμ Λιούλιας, λοχαγός –στρατιωτικός ιερέας στον πόλεμο με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς εμπνεόμενος από τον Ακάθιστο Ύμνο, από το «Χαίρε, δι' ης εγείρονται τρόπαια. χαίρε, δι' ης εχθροί καταπίπτουσι».

η Θεοτόκος τώρα γίνεται η ΥΠΕΡΜΑΧΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ … και διδάσκει για μία ακόμη φορά εις όλον τον κόσμον ότι το πνεύμα νικά την ύλην, ότι η ψυχή συντρίβει τας μηχανάς.

Το θάρρος λοιπόν και η ελπίδα, τα οποία πηγάζουν από τη θρησκευτική πίστη, ήταν στοιχεία που συνείχαν το νικηφόρο αγώνα των Ελλήνων αξιωματικών και στρατιωτών στο μέτωπο του 1940 -41. Διότι η πραγμάτωση των σχεδίων μάχης, όσο άριστα κι αν είχαν σχεδιαστεί, θα έμεναν ανεκτέλεστες επιθυμίες στα χαρτιά χωρίς την ύπαρξη του θάρρους και της ελπίδας.

Όπως πηγές της εποχής μας πληροφορούν:

Χαρακτηριστικόν της περιφρονήσεως προς τον θάνατον των στρατιωτών του Ταγ/τος τούτου είναι ότι ευρισκόμενον προ φωλεών πολ/λων οργανωμένων και πλήρων Πυρ/κών επετίθεντο δια της λόγχης και ελόγχιζον τους αμυνομένους εντός των φωλεών τούτων.

Πράγματι από τις πρώτες ημέρες του πολέμου οι Έλληνες κινήθηκαν «δια της λόγχης» όπως αναφέρεται στη στρατιωτική ορολογία, δηλαδή ορμούσαν επάνω στους Ιταλούς με την ξιφολόγχη μπροστά στο όπλο τους. Να γιατί η πραγματικότητα αναδεικνύεται ανώτερη της υπερβολής με μία απλή ανάγνωση ημερολογίων στρατιωτικών μονάδων όπου συναντά κανείς όχι μία, αλλά πολλές φορές την εκπληκτική έκφραση «δια της λόγχης».

Τα κίνητρα της καταπληκτικής ανδρείας ήταν λοιπόν η «ψυχή», το «πνεύμα», η πίστη, η εμπειρία της «σκέπης», το θυμοειδές που αναφέρθηκε στην αρχή. Και την ανδρεία αυτή ενέπνεαν αλυσιδωτά στους στρατιώτες της πρώτης γραμμής οι αξιωματικοί τους, λαϊκοί και κληρικοί. Κληρικοί που ανέκαθεν διέπρεπαν στους αγώνες του Έθνους σαν το Δημήτριο το Νεομάρτυρα εκ Σαμαρίνης που «από τα μάτια του … έβγαιναν σπίθες» όπως γράφει ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Γρεβενών.

Το έτερο σκέλος του διπόλου ήταν το λογιστικόν, η λογική, ο σχεδιασμός δηλαδή απόκρουσης των εισβολέων. Ήταν ευτύχημα για τη χώρα μας που ηνίοχος του άρματος, το οποίο επέπρωτο να αναμετρηθεί με το αντίστοιχο ιταλικό ήταν ένας οξύνους περί των πολεμικών άνδρας, ο Ιωάννης Μεταξάς, αξιωματικός του Μηχανικού με επιτελική πείρα από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Θεωρώντας ότι «ο κύριος της θαλάσσης ήτανε και κύριος της Ευρώπης, ήτανε και κύριος του Κόσμου» είχε επιλέξει να ταχθεί με το μέρος των Συμμάχων.

Αυτό ήταν το θεωρητικό μέρος του προβλήματος. Στην πράξη ο Μεταξάς προσανατόλισε σοβαρά τη χώρα για πόλεμο μόλις ανέλαβε την αρχή. Διπλασίασε τις στρατιωτικές δαπάνες, έδωσε βαρύτητα στις μεταφορές και την επιμελητεία, πύκνωσε τις ασκήσεις μάχης όπου συμμετείχαν για πρώτη φορά και στρατιώτες. Συγκρότησε μεγάλες μονάδες Πυροβολικού, Ιππικού και τάγματα Μηχανικού. Καλυτέρεψε τον ιματισμό και τα άρβυλα του Στρατού. Έδειξε πρόνοια για επάρκεια τροφίμων και κατασκεύασε οχυρά στη μεθόριο της Βουλγαρίας.

Έχοντας ετοιμάσει τρία σχέδια μάχης, ο Στρατός του Έθνους περίμενε με τόλμη την ιταλική επίθεση. Υποχώρησε στο Νότιο Μέτωπο, αμύνθηκε στο Κεντρικό κι επιτέθηκε στο Βόρειο Μέτωπο όπου έλαβαν μέρος στρατιωτικές μονάδες του τότε νομού Κοζάνης. Οι Ιταλοί άρχισαν να παραδίδονται και να υποχωρούν συνεχώς με αποτέλεσμα ο Στρατός μας να φθάσει νικηφόρος δεκάδες χιλιόμετρα μέσα στην Αλβανία.

Την άνοιξη του 1941 επιτέθηκαν στη χώρα και οι αήττητοι ως τότε Γερμανοί, που είχαν καταβάλλει τη μισή Ευρώπη. Παρά πάσαν λογικήν, αλλά με περισσή πίστη και ανδρεία -«ο Θεός και το Δίκαιον είναι μεθ’ ημών» έλεγε ένας διοικητής συντάγματος της Δυτικής Μακεδονίας στους στρατιώτες του- ο Ελληνικός Στρατός τους υποδέχτηκε με πυρά. Αντιμετωπίζοντας όμως Ιταλούς και Γερμανούς σε έναν διμέτωπο αγώνα με ελάχιστη, εικονική μάλλον, συμμαχική βοήθεια η χώρα μας δεν είχε προοπτικές επιτυχίας. Πολέμησε μέχρι την τελευταία στιγμή σκληρότατα, γι αυτό έπεσαν στη μάχη 14.000 αξιωματικοί και στρατιώτες ξέχωρα οι πολίτες.

Ο πόλεμος δεν τελείωσε ακόμα όσον αφορά στο ζήτημα της μνήμης. Στα αλβανικά βουνά αναζητούνται ακόμη να ταφούν σε κοιμητήρια 8.000 περίπου πεσόντες Έλληνες στρατιώτες και αξιωματικοί. Ακόμη ο «αγώνας ενάντια στις ηθικές και αξιακές εκπτώσεις» δεν θα σταματήσει ποτέ. Άρα το παράδειγμα όσων αγωνίστηκαν το 1940 -41, αξιωματικοί, στρατιώτες και πολίτες με ανδρεία, πίστη και λογική θα υπάρχει πάντα μπροστά μας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Διαμαντοπούλου Άννα, Μήνυμα για την 28η Οκτωβρίου, http://www.diamantopoulou.gr/, 2009

Δορδανάς Στράτος, Καλλιανιώτης Θανάσης, Μιχαηλίδης Ιάκωβος (επιμ.), Η Φλώρινα στο Έπος του Σαράντα: Ιστορία των Σιδηρών Συνταγμάτων της, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Univercity Studio Press, Θεσσαλονίκη 2008

Ηλιάδη Ιωάννα, Τιμούν 8.000 ήρωες του αλβανικού μετώπου... , http://www.ethnos.gr/, 2009

Καλλιανιώτης Θανάσης, «Η Ελλάδα κατά την περίοδο 1940 -1941», Εμείς οι Έλληνες, πολεμική Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας, Από την Μικρασιατική Καταστροφή στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή, τ. Β΄, Σκάι, Αθήνα 2008, 54-88

Οι νεκροί του Στρατού Ξηράς κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου μέσα από τα αρχεία της ΔΙΣ, http://www.scribd.com/, 2009

Παπατζανάκης Γεώργιος, Η Εορτή της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου και ο συνεορτασμός με την Εθνική Επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, http://www.egolpio.com/, 2009

Πολιτεία του Πλάτωνα, http://el.wikipedia.org/, 2009

Σιγάλας Σέργιος, Οι τρεις Άγιοι των Γρεβενών, Νικάνωρ Όσιος, Δημήτριος ο Νέος εκ Σαμαρίνης, Γεώργιος ο Νεομάρτυς εκ Τσουρχλίου, Ιερά Μητρόπολις Γρεβενών, Γρεβενά χ.χ.
Σιώζος Γεώργιος, Αρχιμανδρίτης Ιωακείμ Αθ. Λιούλιας, 1911 –1943, Ο Δυτικομακεδόνας Εθνομάρτυρας, Πολιτιστικός Σύλλογος Κρόκου «Ιωακείμ Λιούλιας» και Ν.Α. Κοζάνης, Κοζάνη 2000

Ομιλία που γράφτηκε από το Θανάση Καλλιανιώτη για να εκφωνηθεί την 28η Οκτωβρίου 2009 στο Μητροπολιτικό Ναό των Γρεβενών. Δυστυχώς η διαπρύσια επιθυμία δεν πραγματοποιήθηκε, λόγω τυχούσης ασυγχρονίας προγράμματος και δοξολογίας.

Ήτοι: σύμφωνα με το πρόγραμμα της Νομαρχίας η δοξολογία άρχιζε 10:30΄. Ο γράφων προσήλθε στο ναό στις 10:25΄, αλλά, επειδή η δοξολογία είχε αρχίσει νωρίτερα, πρόλαβε μόνο να πάρει αντίδωρο.